Spółdzielnie mieszkaniowe działają na podstawie ustaw Prawo spółdzielcze oraz Ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych. Podstawowym celem każdej spółdzielni jest zaspokajanie potrzeb mieszkaniowych jej członków, lecz także innych potrzeb. Spółdzielnia dostarcza lokale mieszkaniowe, domy jednorodzinne i lokale o innym przeznaczeniu.
Spółdzielnia a działalność gospodarcza
Spółdzielnie podczas wykonywania swoich zadań nie mogą odnosić korzyści majątkowych. Zgodnie z zapisami ustawy, mają one budować lub nabywać budynki, aby udostępniać je członkom spółdzielni i ustanawiać na ich rzecz prawa do lokali. Spółdzielnia musi zarządzać swoimi nieruchomościami. Może też zarządzać lokalami nienależącymi do niej, jeśli zawrze odpowiednią umowę z właścicielami tych lokali. Spółdzielnia może prowadzić inną działalność gospodarczą, niezwiązaną z zaspokajaniem potrzeb mieszkaniowych, jednak musi być ona prowadzona na podstawie statutu i odrębnych przepisów.
Członkowie spółdzielni
Spółdzielnia mieszkaniowa składa się z członków, którymi mogą być osoby fizyczne, nawet bez zdolności do czynności prawnych lub z ograniczoną zdolnością. Członkiem może być też drugi małżonek, jeśli tylko jeden z nich ma spółdzielcze prawo do lokalu. Osoby prawne mogą zostać członkami, jednak nie przysługuje im spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu. Założyć spółdzielnię mogą osoby fizyczne (co najmniej 10 osób) lub prawne (co najmniej 3 podmioty). Konieczne jest stworzenie i podpisanie statutu zawierającego nazwę spółdzielni, jej przedmiot działalności, czas trwania, wysokość wpisowego, wysokości i ilości udziałów, terminy i sposób ich wnoszenia i zwrotu, prawa i obowiązki członków, zasady i tryb przyjmowania i wykluczania członków, oraz zasady i tryb powoływania, oraz odwoływania organów spółdzielni. Członkowie spółdzielni muszą wywiązywać się ze swoich obowiązków, głównie związanych z pokrywaniem kosztów eksploatacji swoich lokali oraz kosztów utrzymania nieruchomości stanowiących mienie spółdzielni. Członkowie mają również prawa. Mogą oni w każdej chwili zażądać odpisu statutu, regulaminów czy kopii uchwał spółdzielni. Mają prawo również do wglądu w roczne sprawozdania finansowe, faktury i umowy zawierane przez spółdzielnię z podmiotami trzecimi.
